Sociaal lezen (dl. 5): BoekLezers

Ben je op zoek naar een goed boek? En wil je graag weten welke boeken andere lezers graag lezen? Dan loop je natuurlijk de bibliotheek binnen. Maar soms heb je daar even geen tijd voor. Omdat het te warm is, bijvoorbeeld. Of omdat het te hard regent. Dan is het tijd voor de website BoekLezers.

BoekLezers is een sociaal netwerk voor lezers. De website is in 2010 opgericht en wil lezers bij elkaar brengen en hen nieuwe boeken en auteurs laten ontdekken door het geven van tips. Na registratie kunnen leden berichten plaatsen op een prikbord, reageren, vrienden worden met andere lezers, boeken recenseren of aanraden en lid worden van clubs.

Maar net zo makkelijk als je leden volgt, kun je ook boeken en auteurs 'volgen' en de boeken beoordelen. Afzonderlijke titels of auteurs hebben op BoekLezers een eigen prikbord waarop je berichten kunt plaatsen. En hier wil BoekLezer zich onderscheiden van andere netwerken voor sociaal lezen. Want met behulp van deze dwarsconnecties van boeken, auteurs en lezers reikt de site je suggesties op maat aan voor andere boektitels die jou zouden kunnen interesseren. En als je dat niet genoeg vindt, kun je altijd via de site zelf een eigen leesclub oprichten.

Meer weten?
- vergelijkbare sites zijn deboekensalon en boekenliefde.nl
- een (kort) gesprek met de oprichter van BoekLezers

Muze op Maandag: de TT van Rome

Een menner uit het rode team wint
Bron: Wikimedia Commons

Afgelopen zaterdag vond de TT van Assen plaats. Racen met paardenkrachten, daar hielden ze in de oudheid ook wel van. Muze op Maandag racet een rondje mee tijdens de wagenrace.

Het wagenrennen komt voort uit de strijdwagens uit het Midden-Oosten en Griekenland van de het tweede millennium v. Chr. Bij de Griekse epos dichter Homerus (achtste eeuw v. Chr.) lezen we voor het eerst over het wagenrennen. Beroemd is ook de mythische wagenrace tussen Pelops die tegen koning Oinomaüs (de beste wagenmenner) strijdt om diens dochter Hippodameia. Slechts met een list weet Pelops te winnen. Vanaf 680 v. Chr. is het wagenrennen een Olympische discipline.

Volgens de overlevering organiseerde Romulus de eerste wagenrace in Rome in 753 v. Chr., kort na de stichting van de stad. De wagenrennen waren een onderdeel van spelen voor goden; in de keizertijd verloren de races de religieuze context. Het circuit waarop de wagenraces in Rome plaatsvonden, was het Circus Maximus. Men racete door twee keerpunten aan weerszijden van de baan te ronden. Behalve dat er genoten werd van het spektakel, werd er ook veel op de uitslag gegokt.

Er waren vier renstallen (facties): de Witten, de Roden, de Blauwen en de Groenen. Deze facties hadden fanatieke aanhang die te vergelijken is met onze voetbalsupporters. Het wagenrennen was populair onder alle lagen van de bevolking, hoewel intellectueel Rome niets van het wagenrennen moest hebben. De beroemdste liefhebber van wagenraces was keizer Caligula. Hij was groot fan van de Groenen.

In het Romeinse wagenrennen werden de wagens bestuurd door slaven en vrijgelatenen. De race besloeg zeven ronden. In de Romeinse (en later de Byzantijnse) wereld ontvingen de menners en de paarden in tegenstelling tot hun Griekse collega's wel de eer. Zij verkregen de status van echte sterren. Uit inscripties zijn veel namen van menners overgeleverd. Uit loden vervloekingstabletten ook trouwens ...

De laatste wagenrace werd in Rome werd gehouden in 549. In Constantinopel bleven de wagenraces populair totdat de races in de zevende eeuw ook daar in populariteit afnam.

Meer weten?
- de beroemde wagenrace uit de film Ben-Hur (1959)
- het lezenswaardige boek Wagenrennen van Fik Meijer

Een proefballon in de iCloud

Foto: Rob Lee
Bron: http://www.flickr.com/photos/roblee/33703440

Nieuwsgierig naar iCloud? De nieuwe opslagdienst van Apple? 'It just works' beloofde Steve Jobs tijdens de presentatie. Wel, de eerste proefballon is al opgelaten in de (i)Cloud, en ja, het werkt. En goed ook.

Met iCloud kun je al je bestanden en apps in de wolken bewaren en draadloos synchroniseren tussen je iPhone/ iPod Touch/ iPad onderling en tussen je iDevice en je computer. Hoewel de volledige dienst in de herfst verschijnt, bewaart en beheert iCloud nu al draadloos je aankopen uit de App Store en je e-boeken tussen je iDevices en je computer. Je muziek in de wolken laat in Europa nog even op zich wachten.

Dit alles gaat erg mooi. Zo werd een app die ik downloadde via mijn computer meteen ook op mijn iPad geïnstalleerd, zonder dat ik de iPad had aangesloten aan mijn computer. En andersom ook: de computer downloadde automatisch de apps die ik onlangs gedownload had op mijn iPad, zonder dat de iPad ingeschakeld was en met de computer verbonden was.

Behalve dit draadloos synchroniseren van apps krijg je in de App Store-applicatie op je iDevice onder de nieuwe knop 'Aankopen' een overzicht van al je aankopen uit de App Store. Met een tik op een app uit dit overzicht kun je de app opnieuw installeren op je iDevice. Zonder tussenkomst van je computer. It's that simple, om maar een andere favoriete uitspraak van Steve Jobs te gebruiken.

Om dit moois aan de praat te krijgen moet je twee instellingen omzetten, één op je iDevice en één in iTunes, en beschikken over de nieuwste versie van iTunes (10.3) en van iOS (4.3.3). De rest gaat vanzelf. Probeer maar eens. En ook al is het nog in testfase, it just works.

Meer weten?
- een overzicht van nieuwe functies van iCloud en iOS 5

Nooit meer bibliotheekboeken kwijt

Boek met originele kettingklamp uit de Universiteitsbibliotheek
van de Franeker Academie (foto Tresoar; collectie Tresoar)

'Boek na 122 jaar weer terug bij bibliotheek' lees ik in dit bericht op de website van de Volkskrant.

Boeken raken zoek. Het gebeurt in elke bibliotheek en je doet er niks aan. Zelfs aan de ketting leggen werkt niet, zoals de Universiteitsbiliotheek van de Franekeracademie aan den lijve heeft ondervonden in 1648. In dat jaar werden meer dan honderd boeken (een vijfde van de hele collectie) gestolen. Door de zoon van een hoogleraar nog wel! De kettingen werden later teruggevonden achter de lambrisering. Het alternatief is om de boeken niet uitlenen, zoals dat eeuwenlang de gang van zaken was in bibliotheken. Maar of we daar weer naar toe willen?

We blijven uitlenen, dus. Met het gevolg dat er af en toe een uitdraai op mijn bureau ligt. 'Boek is verwijderd uit onze catalogus en de klant heeft de vaste vergoeding voor het zoekgeraakte boek betaald' staat er dan. Natuurlijk, mooi als de klant de vergoeding heeft betaald, maar ik had toch echt liever het boek terug. Want in de meeste gevallen is het boek niet meer na te bestellen en is de Buma Bibliotheek (of Tresoar) het boek gewoon echt kwijt. Antiquariaten willen nog wel eens uitkomst bieden in deze gevallen.

Daarom zie ik ook de voordelen voor het uitlenen van e-boeken. Want e-boeken raken nooit zoek. En nooit kwijt bij de lener. En zijn ook nooit uitverkocht. Of uitgeleend. De bibliotheek houdt immers de beschikking over het bronbestand.

Maar zover is het nog niet. Daarom houd ik de open plekken op de planken nog vrij. Want je weet maar nooit, zo over 122 jaar ...

Vaste boekrollenprijs?

Bron: http://www.flickr.com/photos/smithsonian/2575907040

Boekrollen met korting? In de Romeinse Oudheid moet dat geen probleem geweest zijn.

De vaste boekenprijs was de afgelopen dagen volop in het nieuws. Aanleiding hiervoor was de uitspraak van het hof dat kortingssite SplinQ boeken mag aanbieden via een vorm van reductie. Wie boeken koopt via SplinQ, krijgt een deel van het aankoopbedrag weer terug van SplinQ. De kortingssite betaalt deze korting uit de winst op advertenties die SplinQ ontvangt als boekverkopers op deze site adverteren.

In de Romeinse Oudheid kende men geen vaste boek(rollen)prijs. Sterker nog, het gebeurde dat uitgevers boeken van auteurs in omloop brachten zonder toestemming van de auteur. Rechten voor auteur of uitgever bestonden niet. Dat betekende dat je voor een boek niet per se naar de boekhandel hoefde te gaan: je kon ook een slaaf de opdracht geven een boek over te schrijven.

Wilde een uitgever of boekhandelaar (de uitgever was vaak ook de boekhandelaar) extra exemplaren verkopen van een werk, dan liet hij dit werk gewoon weer overschrijven door een slaaf. Door dit systeem van overschrijven konden er wel fouten in de tekst sluipen met als gevolg een gewijzigde 'herdruk'. Uit de correspondentie van staatsman, redenaar en filosoof Cicero weten we dat hij een naam liet wijzigen in exemplaren die in omloop waren.

Reclame maken voor hun werk deden de klassieke auteurs ook. Populaire schrijvers hielden een voordracht (recitatio) van hun werk voor een publiek. En of zij dan ook korting gaven ...

Meer weten?
- uitleg bij de uitspraak van het hof over de kortingsactie van SplinQ (met dank aan @wdejager)

Muze op Maandag: bezuinigen met een plan

Deel van het prijsedict van keizer Diocletianus
Bron: Wikimedia Commons

Woensdag 22 juni staat rood omcirkeld in menig agenda in Friesland. Op die dag presenteren de Gedeputeerde Staten van Friesland de voorstellen voor bezuinigingen. Ook voor Tresoar wordt dit een belangrijke dag. In de late oudheid had men zo eigen ideeën om de economie er weer boven op te krijgen. En één keizer had een plan. Muze op Maandag zoekt het uit.

De derde eeuw was een onrustige tijd met veel (burger)oorlogen. De vele oorlogen kostten de staat handenvol met geld. Geld dat er niet was. De belastingopbrengst was niet voldoende om aan de kosten voor oorlogvoering te voldoen. En belastingen die werden geheven, werden maar moeilijk geïnd. Om toch geld te krijgen, maakte men geld. Maar dit maakte het probleem alleen maar groter. De productiviteit nam af en handel liep terug. Soldij werd niet uitbetaald, en dat zorgde er niet bepaald voor dat de soldaten beter gingen vechten ...

De keizers uit deze periode waren de zogeheten soldatenkeizers: legeraanvoerders die door de steun van 'hun' soldaten tot keizer werden uitgeroepen. Meer dan vijftig keizers en tegenkeizers heeft het Romeinse Rijk gekend tussen 235 en 284. Keizer Diocletianus (keizer 284-305) maakte hier een einde aan en voerde een staatshervorming door. Ook kwam hij met verschillende maatregelen die probeerden de economie gezond te maken, zoals een munthervorming in 294 en een systeem om de belastingheffing en -inning beter en effectiever te maken.

En Diocletianus had een plan: het prijsedict, ofwel het edictum de pretiis venalium rerum uit 301. Het plan bestond uit drie delen: het zette de waarde van koperen en bronzen munten vast en dreigde profiteurs en speculanten met de doodstraf. Als derde wilde Diocletianus voor het hele rijk maximum prijzen en -tarieven instellen voor een groot aantal goederen en diensten. Denk aan een maximumprijs voor producten als wol, wijn, kaas, marmer en voor diensten als kapper of kleermaker. Het edict kende een lijst van meer dan duizend producten.

Maar het edict werkte averechts. Het werkte zwarte handel in de hand, men stopte met produceren of men zocht toevlucht tot ruilhandel. Het leidde zelfs tot geweld. In 305 wordt het edict weer afgeschaft. Tijdens het regime van Constantijn de Grote (keizer 306 - 337) stabiliseert de economie weer.

* Update: 21 juni, 14.40 u.: de presentatie van de bezuinigingsvoorstellen van GS van de provincie Friesland is met een week uitgesteld

Gebundeld lezen: digitaal en analoog

Foto: Daniel Y. Go
Bron: http://www.flickr.com/photos/danielygo/5717617298

Ik zie de boeken wel staan in de folders van uitgeverijen of in de boekhandels op Internet: zowel beschikbaar als boek van papier (p-boek) als een van bits en bytes (e-boek). Met elk een eigen prijs. Maar zou het niet mooi zijn als de lezer na een eenmalige aanschaf van een boek (dus, de content) zelf kan kiezen op welk apparaat en in welke vorm de lezer zijn boek kan lezen?

Dat hebben twee uitgeverijen zich afgevraagd. Uitgeverij Boom Nelissen en Van Duuren Media willen allebei (en elk in een net iets andere uitvoering) een bundeling van p-boek en e-boek aanbieden voor de prijs van een p-boek (of iets meer). Dat las ik in dit bericht op de website BoekBlad (inloggen vereist voor het lezen van het hele bericht).

Bij de aanschaf van een boek gaat het in eerste instantie om de content. Het lijkt mij geen rare gedachte dat je dezelfde content op verschillende dragers wilt lezen. En dan bedoel ik niet alleen de keuze tussen een PC, e-reader of een tablet, maar ook tussen papier en digitaal. Zeker voor studieboeken zijn er argumenten te verzinnen dat je de content op verschillende dragers zou willen hebben. Denk alleen al aan het snel heen-en-weer bladeren in een p-boek en de specifieke zoek-functie van een e-boek.

Helaas werkt het niet zo. Hetzelfde bericht van BoekBlad leert ook dat er een rechtenkwestie om de hoek komt kijken:

Het probleem met zijn (dat is: Van Duuren) plan was dat het niet is toegestaan om een combinatie aan te bieden die net zo duur is als de afzonderlijke p-editie. Dat wil zeggen: je mag geen gratis e-boek weggeven bij een p-boek, omdat een e-boek waarde vertegenwoordigt.

De twee genoemde uitgeverijen hebben hun eigen argumenten waarom het wel toegestaan is een bundeling van p-boek en e-boek aan te bieden. Het Commissariaat van de Media doet in september uitspraak hierover.

Ik ben benieuwd hoe dit verder gaat. Interessante ontwikkelingen, dat zeker.

I, Claudius ... again!

I, Claudius komt terug! BBC en HBO (Amerikaanse commerciële TV-zender en producent van series) maken opnieuw een TV-versie van de boeken I, Claudius en het vervolg Claudius the God van Robert Graves. Dat las ik in dit bericht van het blog Oudheid.

Opnieuw, want wie kent niet de veelbekroonde TV-serie van de BBC uit 1976 met Derek Jacobi in de titelrol? Televisietheater, zoals mijn collega het treffend noemde, en één van de bovenste plank. In mijn studietijd herhaalde TV10 (de zender die vooral veel oude series herhaalde) de hele serie. We hebben zelfs tijdens een Tacitus-college nog naar de eerste aflevering gekeken.

De boeken I, Claudius. From the autobiography of Tiberius Claudius en het vervolg Claudius the God and his wife Messalina (beide uit 1934) vertellen de geschiedenis van Rome vanaf Claudius' geboorte in 10 v. Chr. tot aan zijn laatste dagen als keizer in 54 n. Chr. Het boek is opgezet als autobiografie van Claudius, geschreven in zijn nadagen. Met Claudius beleef je de Romeinse politiek, de intriges en de schandalen. De boeken zijn ook in het Nederlands verschenen, het laatst nog in 2008 en 2009, maar beide zijn niet meer leverbaar.

En nu gaat de TV-serie dus op herhaling. BBC en HBO nemen beide boeken van Robert Graves als basis voor deze nieuwe miniserie. Producers van de TV-serie Rome (ook HBO) werken mee aan dit project.

Meer weten

- TV-serie I, Claudius is natuurlijk op DVD verschenen

Muze op Maandag: Ziek? Bezoek eens een heiligdom

Foto: DerHexer
Bron: Wikimedia Commons

Europa is al een aantal weken in de ban van ziekte en gezondheid. Het teken van de geneeskunde is de esculaap, de slang die zich om een staf kronkelt. Maar waar komt dit teken vandaan? Muze op Maandag zoekt het uit.

Het woord esculaap is ontleend aan Asclepius of Aesculapius (Latijn) en Asklepios (Grieks), de god voor de geneeskunst. Asclepius komt al voor bij Homerus, als een held, een geneesheer. In de tijden erna wordt Asclepius een genealogie gegeven die hem laat afstammen als zoon van de god Apollo en Coronis. Apollo stuurt Asclepius naar de centaur Chiron die hem opvoedde en onderwees in de geneeskunst. Aclepius genas niet alleen de mensen van de ziekten maar kon hen zelfs uit de dood terugroepen. Dit tot afgunst van oppergod Zeus die hem doodde met zijn bliksem.

Vanaf de zesde eeuw v. Chr. duiken er heiligdommen van Asclepius op waar zieken genezing zochten. Het beroemdste Asclepiusheiligdom staat in Epidaurus (rond 500 v. Chr.). Vanaf 420 v. Chr. komt de Asclepiuscultus ook in Athene en in 293 v. Chr. wordt Asclepius naar Rome gebracht. In de vierde eeuw v. Chr. kent de Asclepiuscultus zijn hoogtepunt. De Asclepiusheiligdommen groeiden uit tot ontmoetingsplaatsen voor plaatselijke intellectuelen en filosofenscholen. In Epidarus werden in 400 v. Chr. Asclepiusfeesten gehouden met atletiekwedstrijden, paardenraces, muziek en dichtkunst.

Een dergelijk heiligdom is gerust te vergelijken met een ziekenhuis. Zieken kwamen er aan in de hoop hun genezing te vinden. Werden zij genezen, dan gaven zij soms een wijgeschenk aan de god, meestal in de vorm van het lichaamsdeel dat genezen werd; dat kon zijn een oor, een oog, een neus, een been of noem maar op. De genezing voltrok zich meestal via een droom waarin de god de genezing voorschreef. Vaak werd de droom gevolgd door een medische behandeling in het heiligdom. De ene genezing was nog wonderbaarlijker dan de andere.

De god Asclepius wordt afgebeeld als een gebaarde man, vriendelijk, met staf en slang, waarbij de slang zich veelal wikkelt om de staf. De slang is nauw verbonden met de aarde. In de oudheid kende men de aarde genezende krachten toe, die op de slang zijn overgegaan.

De oudheid in (mijn) handen

Gouden vingerring met kornalijn uit vierde eeuw n. Chr.
(collectie: Fries Museum; foto Tresoar)

Dat had ik gistermiddag. Letterlijk. En het was mooi.

De tentoonstelling '(G)OUD GELD' van Fries Museum en Tresoar is afgelopen en maakte plaats voor een nieuwe tentoonstelling in Tresoar. De vitrines gingen open, en samen met mijn collega hebben we de oude drukken opgeborgen in ons magazijn en de objecten uit bruikleen van het Fries Museum weer ingepakt voor transport terug naar het Fries Museum.

Ik zal zeggen, we hebben onze tijd er wel voor genomen. Want hoe vaak krijg je de kans om de oudheid in je eigen handen vast te houden? De gouden munten zijn rijk van detail als je ze van dichtbij kan bekijken. En zwaar ook. Het schrijfplankje van Tolsum voelt droog, licht, breekbaar, alsof je een plankje van piepschuim in je handen hebt in plaats van een van zilverspar. En wie was die Romein die deze stilus (schrijfstift) 2000 jaar geleden precies zo met duim, wijsvinger en middelvinger in de schrijfhouding heeft vastgehouden als wij gisteren? En wat heeft hij toen geschreven?

De details van het bronzen godenbeeldje, de dubbele maatverdeling op de helft van de unster, de gem en het dunne goud van de gouden ring, de ringen in de amfoorfragmenten die zijn meegebakken nadat de pottenbakker met zijn vingers het klei voor de amforen had gedraaid en opgerekt: ik bedoel, hoe dicht kun je bij de oudheid komen?

Terug van het Fries Museum lopen we de (bijna lege) expositieruimte binnen, als vier bezoekers op ons afkomen die speciaal voor '(G)OUD GELD' naar Tresoar zijn gekomen en graag nog een kijkje zouden willen nemen. Tja, wat zeg je dan, als je bij de lege vitrines staat waarin nog maar anderhalf uur geleden de oude drukken en objecten lagen? We leggen de situatie uit en ik geef nog een setje boekenleggers mee.

En dan is het echt klaar. Ik ben benieuwd wat we volgend jaar gaan doen met de Week van de Klassieken.

Meer weten?
- De oudheid in handen is de titel van boek en website over Middeleeuwse handschriften van Tresoar

Etiketten plakken

Etiketten op boeken. In een bibliotheek kun je niet zonder. Gisterochtend heb ik een deel van de ochtend in het documentatiecentrum van school besteed aan de etiketten. Had ik de vorige keer een heel gevecht gevoerd met één etiket om daar het juiste hoofdwoord op afgedrukt te krijgen, deze keer rolden de rugetiketten netjes stuk voor stuk uit de printer. Plakken op de rug van het boek, en klaar.

In zekere zin vind ik het wel zonde om zo'n sticker op nieuwe boeken te plakken. Dat geldt niet alleen voor de boeken uit het documentatiecentrum, maar ook voor de nieuwe aanwinsten uit de Buma Bibliotheek. Maar als je eerst met potlood een signatuur in het boek hebt geschreven, een eigendomstempel op titelblad hebt gestempeld, een barcode aan de binnenzijde van de omslag hebt geplakt en een beveiliging hebt aangebracht, kan dat etiket er ook nog wel bij.

Ook in de oudheid werden boeken voorzien van etiketten. Toen staatsman, filosoof en redenaar Cicero (106 - 43 v Chr.) na zijn verbanning weer terugkeerde naar huis, ontdekte hij tot zijn ontzetting dat een deel van boekencollectie door plundering was kwijtgeraakt. Met de hulp van bibliotheekslaven van zijn goede vriend Atticus bracht hij weer orde aan in de bibliotheek:

Jouw slaven hebben mijn bibliotheek verfraaid door de boeken goed op te bergen en ze van een titelstrookje te voorzien.Wil je hun mijn waardering overbrengen? (Brieven aan Atticus, 4.5.4)

In de oudheid was papyrus dé schriftdrager. Pas in de tweede helft van de vierde eeuw kwam met de codex met vellen van perkament 'onze' boekvorm in opkomst. De vellen papyrus lagen opgerold in een kast met aan de kop van de rol een titelstrookje waarop de inhoud van een boek stond. Met dit 'rugetiket' waren de rollen makkelijker terug te vinden.

In the news today: iCloud

Klik op de foto voor vergroting

Ongelooflijk. Apple heeft zijn marketing zo goed voor elkaar.

Zojuist heeft Steve Jobs zijn presentatie afgerond met daarin de aankondiging van drie nieuwe producten, waaronder het veelbesproken iCloud. Met iCloud bewaar je gegevens in de wolken die automatisch gesynchroniseerd worden op je andere (Apple)producten. En dat alles ingebouwd in je huidige programma's, dus je hoeft niks te installeren of te leren. 

Technisch gezien natuurlijk allemaal even geweldig. En als liefhebber van Apple heb ik een en ander ook gevolgd via liveblogs deze avond. Maar wat mij het meest verbaast, is de impact van Apple. Want bij deze presentatie ging het niet om een nieuw, magisch en revolutionair product, maar om een dienst en software. En zeg nu zelf, eigenlijk is het best een technisch verhaal dat lang niet iedereen in eerste instantie zal aanspreken.

Daarom is mijn verbazing extra groot als ik zie dat twee grote kranten deze presentatie en deze diensten zo belangrijk vinden dat zij het nog tijdens de presentatie op de voorpagina van hun website hebben geplaatst!

Met zoveel aandacht en zoveel gratis reclame begin ik mij af te vragen: zie ik hier niet langzamerhand een Apple-zeepbel ontstaan en de wolken indrijven?

Muze op Maandag: (G)OUD GELD

Romeinse aureus (Augustus) rond de jaartelling
(collectie Fries Museum) 

Nog twee dagen en dan is de tentoonstelling '(G)OUD GELD: munten en handel in Romiens Fryslân' van Fries Museum en Tresoar afgelopen. Hoe zit het nu met dat (g)oud geld? Betaalden de Frisii in de Romeinse oudheid met de (gouden) Romeinse munten die in de Friese terpen zijn aangetroffen? Muze op Maandag heeft het antwoord.

Nee. In ieder geval niet met de gouden munten. Deze voorbeelden van een aureus uit de eerste eeuw n. Chr. zijn waarschijnlijk uit de broekzak gevallen van een Romeinse soldaat en zo in de grond verdwenen, of door de inheemse bevolking als offer voor de goden begraven.

De munten zijn aangetroffen in de terpen. De terpen zijn eind negentiende en begin twintigste eeuw weggegraven omdat de terpaarde vruchtbare grond was die uitermate geschikt was als mest voor het zanderige zuidwesten van Friesland. Deze afgravingen zijn dus geen wetenschappelijk gedocumenteerde opgravingen. Voorwerpen zijn tijdens deze afgravingen verloren gegaan en voorwerpen zijn bewaard gebleven. Als zij bewaard zijn gebleven is de context waarin zij gevonden zijn, onbekend.

De laatste vijfentwintig jaar zijn er met dank aan de detector veel Romeinse munten bij gevonden uit die (voormalige) terpen. Munten zijn goed te dateren en er zijn drie pieken in de dateringen te onderscheiden: eerste helft van de eerste eeuw, eind van de tweede eeuw en halverwege de derde eeuw. Deze pieken zijn te verklaren omdat het in die periodes politiek onrustig was tussen de Romeinen en de Germanen. Frisii hebben zodoende dienst gedaan in het Romeinse leger en de munten na diensttijd mee naar huis genomen. Of de munten zijn ingezet door de Romeinen als middel in diplomatie om deze streek rustig te houden.

Is er ook met die munten betaald? De Frisii waren handelaars met de Romeinen als belangrijke handelspartner. Hoofdzakelijk via ruilhandel met eigen producten en als doorgeefluik. Dit betekent niet automatisch dat de Friezen voor de handel een markteconomie kenden volgens het Romeinse monetaire systeem. Munten kunnen ook inheems gebruikt zijn buiten het Romeinse systeem om. De Germanen hebben de Romeinse munten vooral in hun eigen cadeau-netwerk gebruikt en in verkeer met eigen goden, en daarnaast wellicht en op erg kleine schaal in economisch verkeer met de Romeinen.

Nieuwe functies voor iPhone en iPad?

De iPadclub presenteerde hier met bovenstaand filmpje alvast een voorproefje voor de nieuwste versie van het besturingssysteem voor iPhone, iPod en iPad (iOS 5). Maar of het ook deze functies zullen worden? Vanavond weten we meer. Want dan opent Steve Jobs in San Francisco het WWDC (Worldwide Developers Conference 2011) met zijn presentatie van de nieuwste producten en diensten van Apple.

Het WWDC is Apples jaarlijkse feestje waar Apple vijf dagen lang nieuwe software en technologieën laat zien en Apple-programmeurs softwareontwikkelaars ondersteuning bieden. Het congres was ondanks de toegangsprijs ($ 1600,00 voor een toegangskaartje) in een mum van tijd uitverkocht. Op het lijstje van Jobs' opening staan deze keer in ieder geval:

• de aankondiging van Mac OS X Lion: de nieuwste versie van Apples besturingssysteem voor de Mac, met nieuwe functies die zijn komen overwaaien uit iOS
• de presentatie van iOS 5: het besturingssysteem voor iPhone, iPod en iPad met onder andere integratie van Twitter, draadloos synchroniseren, en widgets (?)
• introductie van iCloud: met onder andere de mogelijkheid je eigen muziek in the cloud te bewaren en streamen naar de computer en naar iOS devices

De presentatie van Steve Jobs begint vanavond om 19.00 uur Nederlandse tijd. Waarschijnlijk wordt de presentatie niet live uitgezonden. Verschillende websites zullen verslag doen van de presentatie via een liveblog. Ik ben heel benieuwd.

* Update: 6 juni, 13.45 u.: een overzicht met alle geruchten over de inhoud van de presentatie, ingedeeld op waarschijnlijkheid

Reaguren met de Muppets

Via chat, Twitter, blog, Facebook, YouTube en wat al niet meer kun je moeiteloos communiceren en reageren. Dit reageren gebeurt meestal positief (en soms ook - helaas - negatief). De Muppets hebben zo hun eigen visie op het reageren, zoals ik bij toeval tegenkwam.

Ook de Muppets zijn volop aanwezig in de nieuwe media. Optredens op het podium zijn vervangen door optredens in filmpjes op een eigen kanaal van YouTube. Verder is veel hetzelfde gebleven. En denk je aan reageren bij de Muppets, dan denk je aan Statler en Waldorf.

Statler en Waldorf: je kent ze wel, die twee oude, chagerijnige mannetjes die vanaf het balkon hun commentaar geven op de voorstelling. Ik kan je vertellen: Statler en Waldorf geven nog steeds hun commentaar op de voorstelling. En wel door aan het eind van elk filmpje op YouTube te reageren. Of moet ik zeggen: door te reaguren?

Klik op 'play' om rechtstreeks naar het juiste fragment in het fimpje te gaan. En als je dan toch kijkt, bekijk dan ook vooral het voorafgaande filmpje van de Swedish Chef!

Meer weten?
- meer tips en trucs over embedden van YouTube-filmpjes in je blog, Powerpoint of Gmail