Over schrijfplankjes

Schrijfplankje van Tolsum (collectie Fries Museum, Leeuwarden)
(foto: Henri Vos)

De naam van het blog (Tabula Cerata) is Latijn voor schrijfplankje. Een schrijfplankje is een schrijfmateriaal uit de Griekse en Romeinse oudheid. Het is een (meestal) houten plankje waarin in de verdieping was was aangebracht. In de was schreef je de tekst met een scherpe stift (stilus). Met de platte kant van de stilus kon je kleine fouten corrigeren door door de was glad te strijken. Wilde je een nieuwe tekst schrijven, dan streek je de was met een brede spatel glad. Met dezelfde spatel kon je ook nieuwe was in de verdieping aanbrengen.

Schrijfplankjes waren het meest gebruikte materiaal in de oudheid om op te schrijven. Dat had vooral met het gebruiksgemak te maken: de tekst was immers zo te veranderen of te verwijderen. Schrijfplankjes werden vooral gebruikt als rechtsdocumenten, voor brieven, als notitieblokken en in het onderwijs.

Het Fries Museum (Leeuwarden) herbergt een zeer bijzonder exemplaar, het zogenoemde schrijfplankje van Tolsum. Dit plankje is een schuldverklaring dat opgesteld is op 23 februari 29 n. Chr. Hiermee is dit de oudst bewaarde geschreven tekst van Nederland. Wil je meer weten over dit schrijfplankje? Ik was projectleider van internationaal onderzoek van Universiteit Oxford en Universiteit Leiden naar de tekst op het schrijfplankje van Tolsum. Fries Museum en Tresoar hebben de website Het geheim van Tolsum over dit schrijfplankje gemaakt.