Gerucht: heb jij dít al gehoord?

Diepgaande analyse van de foto
die Apple bij de uitnodiging van de presentatie van de nieuwe iPad verstuurde
(klik of tik op de foto voor een vergroting) (bron: Cult of Mac)

- Psssst. Zeg, heb je het al gehoord?
- Wat heb ik gehoord?
- Sssst. Niet zo hard. Die nieuwe iPad hè ...
- Ja, iPad 3. Hoewel de naam iPad 2S ook circuleert.
- Nou die dus, die 7 maart wordt gepresenteerd, die krijgt een retina beeldscherm.
- De pixels van het scherm worden verdubbeld. Hierdoor zijn ook de kleine letters scherp te lezen.
- En de camera zou ook veel beter worden. Heb ik ergens gelezen.
- Het kan een 5 megapixel camera worden zoals in de iPhone 4 of zelfs een 8 megapixel zoals in de iPhone 4S
- Juist. Enne, de iPad wordt ook dikker.
- Ze zeggen dat het nieuwe scherm meer stroom vraagt, waardoor er een sterkere batterij nodig is die de iPad dikker maakt. Maar het zou ook te maken kunnen hebben met die nieuwe camera die ook meer ruimte vraagt.
- En, weet je, er komt een nieuwe chip in de iPad, de A6.
- Of de A5x. Die is ook al gesignaleerd.
- Ja ja. Tegelijk met de iPad verwacht men ook een nieuwe versie van het besturingssysteem iOS. Heb ik gehoord, tenminste.
- iOS 5.1 moet dat dan zijn. Echt spectaculaire veranderingen worden niet verwacht.
- Die nieuwe zou ook duurder worden. Zeggen ze.
- Een bedrag van zeventig euro wordt al genoemd.
- Jij weet dit ook allemaal al. Dan weet jij vast ook al dat de nieuwe iPad vanaf 23 maart in Europa te koop zou zijn.
- Ja. Dat is het gerucht. Enorm, eigenlijk, al die geruchten bij de presentatie van een nieuw product van Apple. Een websites beweert iets, een andere website pakt dit op, en voor je het weet, zingt het het hele Internet over.
- Ja, zeg dat wel.
- Zal ik jou iets vertellen?
- Nou?
- Ik kan je vertellen dat de nieuwe iPad ook in een rode versie komt.
- Echt waar?!
- Sssst. Niet zo hard. Het is maar een gerucht. Maar of je ook dit gerucht moet geloven ...

Muze op Dinsdag: poëzie van Sophocles

Antigone bij het lijk van Polynices
(olieverfschilderij Nikiforos Lytras (1865))
Bron: Wikimedia Commons

De Muze van Dinsdag kiest vandaag voor poëzie van de Griekse tragediedichter Sophocles (ca. 496 - 406). Het gaat om het koorlied over de mens, uit de tragedie Antigone.

eerste strofe

Overal zijn gevaren
en niets is zo gevaarlijk als de mens.
Zelfs bij winterwinden gaat dat wezen
naar de overzijde van de grijze zee,
tussen rondom bruisende,
gezwollen golven overstekend.
Ook Aarde, de hoogste godin,
onvergankelijk, onvermoeibaar,
put hij uit, met ploegen die draaien
en keren, jaar in jaar uit
haar kervend met het paardenkind.

eerste antistrofe

Het zorgeloze vogelvolk
voert hij al evenzeer gevangen weg
als het wilde dierenras en waterschepsels
van de zee, in draden tot netten
geknoopt, de vindingrijke man.
Met zijn vondsten beheerst hij
het dier dat huist in het wild
en door de bergen gaat
en zowel het paard met ruige hals
als de taaie bergstier zal hij temmen,
met hun nek onder het juk.

tweede strofe

Ook spraak, gedachten als de wind
en de neiging tot stadsvorming leerde hij zich,
en hoe de pijlen van de gure regens,
van onherbergzame vorst onder
heldere hemel te ontvluchten,
alles oplossend, onthand
gaat hij nooit tegemoet wat hem wacht.
Alleen aan de dood
zal hij geen ontkomen vinden,
al heeft hij ook voor hulpeloze ziektes
een vluchtweg uitgedacht.

tweede antistrofe

Onvoorstelbaar het vernuft
van de technische kunde waarmee hij zich
nu aan het kwaad, dan aan het goede zet.
Wie de wetten van zijn land eerbiedigt,
het recht bij de goden gezworen,
is hoog in de staat, statenloos,
wie door zijn overmoed
zich inlaat met het slechte.
Laat niet aan mijn haard verschijnen,
niet mijn gedachten delen,
wie zich zo gedraagt.

(Sophocles, Antigone, 332 - 375; vertaling: G. Koolschijn (2008))

Romeinen in miniformaat

Maak kennis met Bassus (of Hilarus), mijn nieuwste mascotte: de minifiguur Romein van LEGO.

Basus en Hilarus waren twee Friezen die dienst hadden genomen in het Romeinse leger. Zij maakten deel uit van de keizerlijke wacht van niemand minder dan keizer Nero. Dit weten we uit grafinscripties die in Rome zijn gevonden. Volgens recent onderzoek is het echter ook mogelijk dat beide Friezen in dienst zijn geweest van de bevelhebber Germanicus die ruim dertig jaar eerder dan keizer Nero leefde.

Bassus of Hilarus dus. Maar dan in miniformaat. Vanaf 1975 begon LEGO met de minifiguur. Eerst als inwoner van Miniland, later ook als kloeke ridder of onverschrokken astronaut. Inmiddels zijn er minifiguren als piraten, Ninjastrijders, Atlantisduikers, mummiejagers, UFOspotters, en wat al niet meer. En dan heb ik het nog niet gehad over Darth Vader, Indiana Jones, Buzz Lightyear, Harry Potter, Jack Sparrow, Batman, het Vrijheidsbeeld, ...

Enkele minifiguren waren nog niet uitgebracht, zoals de Griek of de Romein. Gelukkig heeft LEGO dit opgepakt. Sinds enige tijd verkoopt LEGO losse minifiguren, die in een serie van zestien verschillende figuren worden uitgebracht. En ja, eindelijk, de zesde serie bevat een Romein! Samen met onder andere de Minotaurus. Wie nu een heel Romeins legioen van LEGO wil hebben, er is wel een probleem. Je kunt aan de verpakking niet zien welk minifiguur in het zakje zit. Zie het als plaatjes sparen.

Mijn Bassus is binnen. En dit smaakt naar meer. Ik heb er alle vertrouwen in: oudheid-LEGO komt eraan!

Muze op Maandag: wisseling van de macht

Foto: misabrzi
Bron: http://www.flickr.com/photos/brzi/4334737487/sizes

Vandaag heeft politiek leider zijn functie per direct neergelegd. De grote vraag is wie nu in beeld is als opvolger. Opvolging was ook een terugkomend probleem voor Romeinse keizers. Muze op Maandag zet de mogelijkheden voor een keizer op een rij.

Het Romeinse Rijk is vanaf 27 v. Chr. een keizerrijk onder leiding van keizer Augustus. Hij wil net als de keizers na hem de macht zo dicht mogelijk bij zich en zijn naaste houden. Een beetje keizer besteedt daarom ook de nodige zorg aan zijn opvolging. Als hij de kans ertoe krijgt, tenminste ...

De voorkeur gaat uit naar opvolging via dynastie. En dan ook nog het liefst via eigen nageslacht. Maar dat is niet altijd mogelijk. Dan zijn er verschillende oplossingen. Een ervan is door huwelijk een geschikte kandidaat in de familie te trouwen. Een ander om jouw troonopvolger te adopteren als zoon. Keizer Nerva is de eerste die van deze laatste mogelijkheid gebruik maakt. Hij verkiest een adoptie van Trajanus tot zijn zoon boven een opvolging uit zijn eigen familie. Voor de keizers is adoptie een uitgelezen mogelijkheid om toch via erfopvolging een capabele opvolger te kiezen die jouw beleid en belangen voortzet. Vanaf eind van de eerst eeuw is dit veelvuldig gebeurd. Deze keizers gelden als de adoptiefkeizers (96 - 180 n. Chr.).

Vanaf 235 werkt de dynastieke opvolging niet meer. Zij maakt plaats voor de opvolging via geweld. Deze keizers staan bekend als de soldatenkeizers. In deze periode van 235 tot 284 n. Chr. heeft het Romeinse Rijk meer dan vijftig verschillende keizers en tegenkeizers gekend. En slechts één van hen is niet omgelegd ... Keizer Diocletianus (keizer 284 - 305) treedt in 305 vrijwillig terug nadat hij de opvolging via staatshervormingen (twee keizers en twee onderkeizers - tetrarchie) goed had geregeld. Denkt hij. Maar zijn regeling werkt niet omdat de dynastieke invloeden toch te sterk blijken. Weer breekt een tijd van strijd om de macht aan en van pogingen de macht op familie te laten overgaan.

In de vijfde eeuw blijft dit zo doorgaan, met dit verschil dat op de achtergrond Germaanse generaals aan de touwtjes trekken. In 476 zet de Germaan Odoaker de kindkeizer Romulus Augustulus af en maakt daarmee een einde aan vijf eeuwen troonopvolging in het (West) Romeinse Rijk. En hoe het afloopt met Odoaker? Die wordt dertien jaar na zijn benoeming ... juist ja ... vermoord.

Meer weten?

- leestip: het boek Keizers sterven niet in bed (Amsterdam 2001) van Fik Meijer

En nog een mijlpaal in de App Store

Apple telt weer af. Nu naar de 25 miljardste download uit de App Store. Iets meer dan een jaar geleden telde Apple ook al af. Toen ging het om de tien miljardste download. En nu zijn wij dus dertien maanden en bijna vijftien miljard downloads verder. Het blijven ongelooflijke getallen.

In ieder geval, ben jij de 25 miljardste, dan ontvang je een iTunes cadeaubon van USD 10.000,00. Gauw nog een app downloaden. De teller voor de tussenstand staat nu zo rond 24,303 miljard downloads. Ik zeg: dit kan niet lang duren. Nog een paar dagen en dan is het zover.

Muze op Maandag: een liefdesschandaal op de Olympus

Ares en Afrodite afgebeeld op een fresco in Pompeii
Bron: Wikimedia Commons

Morgen is het Valentijnsdag. Een van de oudste liefdesverhalen uit de Griekse oudheid beschrijft een waar liefdesschandaal dat plaatsvond op de Olympus. Muze op Maandag laat je dit goddelijke verhaal met menselijke trekjes in fragmenten meelezen.

Het gaat over de verboden liefde van Ares, god van de oorlog, en de godin van de liefde, Afrodite. We lezen het terug in de Odyssee. De Odyssee wordt samen met de Ilias toegeschreven aan de Griekse eposdichter Homerus uit de achtste eeuw v. Chr. Zij worden wel beschouwd als het startpunt van de westerse literatuur. Maar verhalen in de Ilias en Odyssee zijn afkomstig uit een orale traditie die nog eeuwen verder teruggaat.

Nu die liefdesgeschiedenis. Afrodite is getrouwd met Hefaistos, de manke smid van de goden Hefaistos, maar zij neemt het niet zo nauw met haar huwelijk ...

Toen bracht de zanger bij de lier het liefdesverhaal van
Ares en de sierlijkgekroonde Afrodite,
hoe ze voor de eerste keer samen naar bed gingen in het
huis van Hefaistos. Hij overlaadde haar met geschenken,
maar hij schond het huwelijksbed van koning Hefaistos.
Helios kwam het hem haastig vertellen, hij had hen betrapt op
heterdaad. En zodra Hefaistos deze wrede
boodschap had gehoord, ging hij naar zijn smidse met een
hart vol wraak en venijn, hij zette een machtig aambeeld
op het blok en smeedde een vangnet, niet stuk of los te
krijgen, om de minnaars onwrikbaar vast te pinnen.

Hefaistos hangt zijn net boven het bed en doet alsof hij op reis gaat naar Lemnos. Hij is nog maar net vertrokken of het gaat al mis:

'Gauw, mijn lief! Naar bed! We kunnen het ervan nemen.
Want Hefaistos is niet in de buurt, hij is op reis naar
Lemnos en de Sintiërs met hun platte uitspraak.'
En zij wilde maar al te graag met Ares naar bed gaan,
dus ze zochten het bed op en toen ze goed en wel lagen,
viel het ingenieuze net van de slimme Hefaistos
over hen heen, ze konden meteen geen vin meer verroeren
en ze begrepen dat het onmogelijk was om te vluchten,
trouwens, de God met de twee rechterhanden kwam er al aan ook!

Hefaistos haalt meteen alle andere goden erbij om het bedrog te laten zien.

'Vader Zeus! En jullie ook, gelukzalige Goden,
die het eeuwige leven hebben! Kom naar beneden.
Kun je lachen! Kun je getuige zijn van een schandaaltje!'
[...]
En daar kwamen de Goden al naar het huis met de bronzen
drempel,
[...]
maar de Godinnen bleven thuis, omdat die zich geneerden.
En de weldoeners van de mensheid, de Goden, stonden
in het portaal en kwamen niet meer bij van het lachen,
onbedaarlijk lachten ze, die gelukzalige Goden,
toen ze het ingenieuze net van Hefaistos zagen.

En dat niet alleen, de goden maken grappen om de situatie. Alleen Poseidon ziet de humor er niet van in. Hij smeekt Hefaistos om het liefdeskoppel weer te bevrijden. Poseidon staat zelfs garant voor de boete die Ares moet inlossen.

'Goed dan weiger ik niet langer, dat zou ongepast zijn'.
Met deze woorden verbrak de sterke Hefaistos de boeien
en die twee stoven weg, verlost van hun knellende banden,
hij was meteeen vertrokken naar Thrakië en zij ging naar
Kypros, Afrodite die graag glimlacht, naar Pafos,
waar ze een tempel heeft en een altaar geurend van wierook.
[...]
Dit verhaal bezong de befaamde zanger.

(Homerus, Odyssee, boek 8, vers 266 - 366; vertaling: Imme Dros (1991))

Een god met hoofdpijn

Fragment van een roodfigurige vaas met links zittend Zeus en rechts zittend Athena
(collectie: Allard Pierson Museum (APM02626))

Op een dag had de Griekse oppergod Zeus hoofdpijn. Enorme hoofdpijn. Zeus' zoon Hephaestus, de smid onder de goden, kon dit niet langer aanzien en schoot zijn vader te hulp. Met alle kracht in zijn lichaam sloeg hij met een bijl in op Zeus' hoofd. Het hoofd van Zeus spleet open, en daar kwam de godin Athena in volle wapenuitrusting te voorschijn.

Dit is in het kort het bekendste verhaal over de geboorte van de godin Athena. Het verhaal is een van de verhalen uit de klassieke mythologie. Verhalen die Allard Pierson Museum, Museum Het Valkhof, Rijksmuseum van Oudheden en Tresoar graag extra onder de aandacht brengen. En dat doen we via de vijfde editie van de Week van de Klassieken, met dit jaar als thema mythologie.

Wie nu op deze site kijkt, ziet al een behoorlijke gevulde Agenda. Dit zijn grotendeels activiteiten van de vier organiserende partners, en deze vormen het hart van de Week.

Maar daarmee is de Agenda nog lang niet vol en gereed. Wij willen graag andere partijen uitnodigen ook activiteiten te organiseren gedurende de Week. Denk aan een lezing in bibliotheek of boekhandel, een leerlingenactiviteit op school of een voordracht van een Griekse mythe door een verhalenverteller. Of weer wat anders. Activiteiten zijn erg welkom. Je kunt deze doorgeven aan agenda@weekvandeklassieken.nl.

Zeus is inmiddels genezen van zijn hoofdpijn. Samen met zijn zoon Hephaestus en zijn dochter Athena zijn zij drie van de twaalf Olympische goden. Het Griekse (en Romeinse) godenpantheon dijde verder uit met de komst van goden en helden. Met een uitdijende Agenda vol activiteiten kunnen we aandacht besteden aan al die goden en hun verhalen. Zo maken we er met ons allen een succesvolle Week van de Klassieken van.

(dit blogbericht is eerder gepubliceerd op de website van de Week van de Klassieken)

(en ja, sommige alinea's komen weer uit dit blogbericht)

Morris Lessmore

De app (of het e-book) van The Fantastic Flying Books of Mr. Morris Lessmore heb ik eerder al gelezen en gezien, maar de volledige film zag ik gisteren voor het eerst. Prachtig.

Ook al ken je de app, ga zeker ook de film bekijken (en andersom)!

Meer weten?
- Morris Lessmore is genomineerd voor een Oscar voor de beste korte animatiefilm

Muze op Maandag: barre tocht

Tekening door John Leech uit: Gilbert Abbott A. Beckett,
The comic history of Rome, Londen 1850
Bron: Wikimedia Commons

De winter houdt Nederland al ruim een week in zijn greep. Er is sneeuw, er is koude, er is vorst. En er is de hoop op die ene tocht. Barre omstandigheden: die trof een schurk van Rome ook op zijn tocht. Muze op Maandag laat je rillen.

Die schurk is Hannibal. Hannibal maakte zichzelf in zijn strijd tegen de Romeinen onsterfelijk met zijn tocht die hem in het moderne Italië bracht. Rome was in de derde en tweede eeuw v. Chr. in drie oorlogen tegen de inwoners van Carthago (in het huidige Tunesië) verwikkeld: de zogeheten Punische Oorlogen. De Romeinen noemden de inwoners van Carthago 'Poeni', Puniërs (Carthago was een door de Phoeniciërs gestichte handelsstad). Waarom de Romeinen deze oorlog voerden, is niet met zekerheid te zeggen. Ja, Carthago werd een steeds grotere macht (met toenemende invloed op het Iberisch schiereiland) om rekening mee te houden, en ja, voor de ambitieuze, Romeinse adel was een oorlog in zekere zin wel gewenst.

Dan breekt de Tweede Punische Oorlog (218 - 201) uit. De Carthaagse bevelhebber heet Hannibal. En terwijl de Romeinen rekenden op een oorlog in Afrika en Spanje, trok Hannibal met een groot leger vanuit Spanje de Pyreneeën over, reist via het zuiden van Gallië naar de Alpen die hij ook oversteekt. Met een groot leger van 50.000 infanteristen en 9000 ruiters. En met olifanten. In een moordend tempo. De Romeinen zijn te laat en voor de Romeinen wisten wat er aan de hand was, marcheerde Hannibal het huidige Italië binnen.

Deze tocht maakte Hannibal beroemd. Onder andere de Romeinse geschiedschrijver Titus Livius (59 v. Chr - 17 n. Chr) besteedde uitgebreid aandacht aan deze tocht tegen de elementen. Een fragment van de tocht over de Alpen:

Maar die route bleek pas echt onoverkomelijk. Want zolang de oude, onbetreden sneeuw met een dunne nieuwe laag bedekt was, bleven de voeten bij het voortgaan gemakkelijk staan in de zachte, niet al te hoge sneeuw. Maar toen de bovenlaag smolt onder de stappen van al die mensen en lastdieren, moesten ze verder over het onbedekte ijs daaronder en over de modder van de smeltende sneeuw. Er ontstond een afschuwelijke worsteling. De voeten vonden geen houvast op het glibberige ijs en gleden op de steile helling nog sneller uit. Als de mannen met behulp van hun handen of knieën probeerden op te staan, gleden die steunpunten eveneens weg en vielen ze weer neer. Ook waren er nergens boomstammen of wortels te bekennen waartegen ze zich met hun hand of voet schrap konden zetten; ze rolden dus alleen maar verder over het gladde ijs en door de modderige sneeuw. De lastdieren stapten soms zelfs tot in de onderste sneeuwlaag. Wanneer ze dan uitgleden en in een poging zich schrap te zetten harder met hun hoeven op het ijs bonkten, gingen zij daar helemaal doorheen, zodat er heel wat dieren als in voetboeien geklonken vast bleven zitten in het harde, diep bevroren ijs.

(Livius, Ab urbe condita, boek 21, hoofdstuk 36; vertaling: Hedwig W.A. van Rooijen-Dijkman (1996))

Gedurende zijn tocht verloor Hannibal de helft van zijn leger en bijna alle olifanten kwamen om. Hannibal haalt nog grote overwinningen op de Romeinen maar het zijn de Romeinen die uiteindelijk aan het langste eind trekken.

Verrassende aanwinst

Gravure van het Pantheon uit I Quattro Libri del Architettura
door Andrea Palladio (1570)

Soms stuit je op een verrassende aanwinst. Als bibliothecaris van de Buma Bibliotheek zorg ik ook voor de aanschaf van boeken. Dat betekent dat je niet alleen tussen de nieuwste van de nieuwste boeken zit te neuzen, maar dat je je ook verdiept in ouder papier. Dat laatste meestal in de vorm van schenkingen. En daar kunnen soms bijzondere exemplaren tussen zitten.

Afgelopen maandag trof ik zo'n exemplaar. Tussen twee planken van overwegend kleine en grauwe boeken uit de negentiende eeuw bevond zich een moderne, beige band, zo groot als een vel papier op A3-formaat. Bij het openslaan viel gelijk de rijk versierde titelpagina op zoals je die treft in boeken uit de zestiende en zeventiende eeuw. Maar het jaartal op de titelpagina (1570) was te oud voor het boek dat voor mij op mijn bureau lag. De kleine letters gaven meer duidelijkheid.

Het ging om een facsimile uit 1951 van het beroemde I Quattro Libri dell 'Architettura van Andrea Palladio. Het origineel komt uit 1570. Het is een handboek van de Italiaanse architect Andrea Palladio (1508 - 1580) over architectuur. Het boek staat bol van gravures van plattegronden, gevels, vloeren, dwarsdoorsnedes, kapitelen en noem maar op, van zowel eigen ontwerpen van Andrea Palladio als van gebouwen uit de oudheid. Een lust voor het oog.

Nog even kijken in de catalogus (nee, niet aanwezig) en dit boek kwam op de stapel van boeken om op te nemen in de collectie van de Buma Bibliotheek. En het mooie is, omdat het een facsimile is, kan ik het boek ook uitlenen.

Meer weten?

- het boek is gedigitaliseerd en is  hier te downloaden