Europese subsidieaanvraag voor ontwikkelen vernieuwende erfgoedsoftware

(dit bericht is 3 juni 2015 gepubliceerd op de website van Tresoar)

Tresoar heeft vorige week als deel van een Europees consortium een subsidieaanvraag ingediend bij Europese Unie voor het ontwikkelen van open source erfgoedsoftware.

De samenwerkende partners willen via de erfgoedsoftware een universeel toepasbaar digitaal ecosysteem creëren voor het verbinden en delen van erfgoedcollecties (archieven, archeologie, monumenten, beeldmateriaal, audiovisueel materiaal, etc.). Een van de doelen is om op deze wijze de Europese gemeenschap te verbinden en barrières tussen collecties, naties en talen op te heffen. In oktober wordt bekend of de EU de subsidieaanvraag positief beoordeelt.

Het project ECHOES (Empowering Communities with a Heritage Open EcoSystem) is een initiatief van Erfgoed Leiden en Omstreken. Tresoar is vanuit de kaders van Deltaplan Digitalisering partner bij dit project. Het ECHOES-project is een prachtige mogelijkheid om Fries erfgoed met elkaar en met erfgoed in Europa te verbinden. Het erfgoed wordt op innovatieve wijze online gepubliceerd met de mogelijkheid van hergebruik ervan door derden.

'Het gaat over meer dan vernieuwende technieken en erfgoedsoftware. Natuurlijk, de technieken geven de gebruikers betere toegang tot collecties, maar minstens zo interessant is de mogelijkheid met Fries digitaal erfgoed bij te dragen aan een Europese community en een gemeenschappelijke Europese geschiedenis. Denk hierbij een samenwerkingsverband op het gebied van meertaligheid, met de provincie Barcelona, ook een van de deelnemers van het ECHOESconsortium', aldus Hans Laagland, datamanager bij Tresoar en een van de betrokken collega's van Tresoar aan dit project.

Binnen het ECHOES-project geeft Tresoar leiding aan het onderdeel dat innovatieve  technologieën gaat ontwikkelen voor nieuwe en slimme manieren van zoeken (o.a. taaltechnologie en geo-informatie). Hiermee wil het ECHOES-project vooral nieuwe doelgroepen uitnodigen de collecties te (her)gebruiken.

Het consortium van zestien partners vertegenwoordigt  erfgoedinstellingen, steden en provincies, universiteiten en software ontwikkelaars uit zes landen over heel Europa verspreid (Nederland, België, Spanje, Zweden, Kroatië en Letland). De subsidieaanvraag ter hoogte van vier miljoen Euro doet een beroep op het Europese subsidieprogramma Horizon 2020, Reflective-6-2015: Innovation ecosystems of digital cultural assets.

De partners zijn erfgoed beherende instellingen, steden en provincies (Erfgoed Leiden en Omstreken, provincie Barcelona, Tresoar, de steden Rijeka, Zaragoza en Gent), zes universiteiten of aan universiteiten gelieerde instituten (Instituto Universitario de Investigación en Ingeniería de Aragón uit Zaragoza, iMinds Gent, Centrum för långsiktigt digitalt bevarande van de universiteit van Luleå in Zweden, Consorci de Serveis Universitaris de Catalunya, Universiteit van Amsterdam, Universiteit Leiden) en vier bedrijven (RIX Technologies uit Letland, Gridline en Picturae uit Nederland en Iuris.doc uit Barcelona).

(zie ook dit bericht van Erfgoed Leiden en Omstreken)

Fries Kaartenkabinet: verborgen pareltjes nu online

Tekening van het inmiddels afgebroken Wiarda State in Goutum uit 1785
Bron: Fries Kaartenkabinet. Collectie Tresoar CC-BY-SA

(dit artikel is recentelijk gepubliceerd in Letterhoeke (2015), nr. 1)

Bent u benieuwd naar een kaart van uw dorp, stad of streek van meer dan 100 jaar geleden? Of bent u geïnteresseerd in geveltekeningen of plattegronden van gebouwen die nu het stads- of dorpsbeeld bepalen? Of die uiteindelijk nooit gebouwd zijn? En wilt u ook direct de afbeelding bekijken? Ga eens rondstruinen in de nieuwe website van Tresoar: het Fries Kaartenkabinet.

Het Fries Kaartenkabinet is een website met 6000 afbeeldingen en 13000 beschrijvingen van kaarten, plattegronden en bouwtekeningen uit de vijftiende tot en met de negentiende eeuw uit de collectie van Tresoar. De nadruk ligt op materiaal uit de achttiende en negentiende eeuw. Op een groot deel van de afbeeldingen kan tot in groot detail worden ingezoomd.

Het Fries Kaartenkabinet biedt toegang tot pareltjes die tot voor kort verborgen lagen in de depots van Tresoar. Voorheen kon men aleen kaarten of plattegronden bekijken door een bezoek te brengen aan de studiezaal en de gewenste kaart te reserveren voor inzage. Nu is het rijke materiaal heel makkelijk thuis via de computer te bekijken.

Bij het materiaal is een grote verscheidenheid, zoals bijvoorbeeld plannen voor de inpoldering van de Waddenzee in 1879 (kaartnummer 990) of een tekening van de inmiddels afgebroken Wiarda State in Goutum uit 1785 (kaartnummer 9943). Maar ook een kaart van de paden van dorpen omgeving Stiens naar de Dokkumer Ee met tekeningen van kerken van de dorpen in perspectief uit 1798 (kaartnummer 10623) is te vinden of een geveltekening en doorsnede van de Brandaris op Terschelling uit 1813 (kaartnummer 11903). Daarnaast zijn er kadastrale kaarten te vinden in het Fries Kaartenkabinet. De collectie geeft een gedetailleerd en vaak verrassend beeld van de Friese dorpen, steden en landschappen in het verleden, maar is ook voor de huidige discussie over de inrichting van openbare ruimte, architectuur en landschap van groot belang.

De basis van het Fries Kaartenkabinet is de kaartenverzameling die destijds door het Rijksarchief van Fryslân is samengesteld en is beschreven in een database. Met het Fries Kaartenkabinet brengt Tresoar de beschrijvingen uit deze database en de scans van de kaarten en bouwtekeningen samen op een website voor het publiek. Het materiaal is hoofdzakelijk afkomstig uit overheidsarchieven en particuliere archieven. De beschrijvingen en de afbeeldingen zijn gepubliceerd als open data onder een licentie, dat wil zeggen dat de beschrijvingen en de afbeeldingen beschikbaar zijn voor hergebruik.

Het Fries Kaartenkabinet is het eerste zichtbare resultaat van het Deltaplan Digitalisering. In het Deltaplan Digitalisering stelt de provincie Fryslân vijf miljoen euro beschikbaar voor digitaliseren en online presenteren van Fries cultureel erfgoed over een periode van vijf jaar.

Tresoar en het drielagenmodel

(afbeelding: www.denkschets.nl CC-BY-SA)

(dit bericht is 3 april 2015 gepubliceerd op de website van Tresoar)

Hoe je als Friese erfgoedinstelling je digitale informatie technisch organiseert? Nou, zo bijvoorbeeld:

Tresoar werkt hard aan vernieuwing van de technische inrichting voor het beheer, delen en presenteren van de digitale informatie. Met deze nieuwe infrastructuur wil Tresoar de digitale informatie presenteren op internet, delen als open data (waar auteursrechtelijk toegestaan) en duurzaam bewaren voor de toekomst. De nieuwe infrastructuur positioneert Tresoar midden in het netwerk van cultureel erfgoed digitaal.

Veel informatie van Tresoar is digitaal beschikbaar, denk aan de beschrijving van een boek of een inventaris, de beschrijving van een foto en de foto zelf, of aan gegevens voor stamboomonderzoek. Tresoar wil deze informatie zo goed mogelijk beschikbaar stellen via websites en als open data voor hergebruik door derden, en deze informatie duurzaam beheren voor de toekomst.  De nieuwe infrastructuur moet hiervoor gaan zorgen.

Tresoar gaat hierbij uit van het zogenoemde drielagenmodel. Tresoar past duurzaam beheer toe zodat de digitale informatie houdbaar blijft voor nu en de toekomst. Tresoar verbindt de verschillende soorten informatie (zoals de beschrijving van een boek, inventaris of foto, en genealogische gegevens)  met elkaar en met het netwerk digitaal erfgoed in Nederland. Tot slot maakt Tresoar de informatie zichtbaar, bv. via de eigen website of themawebsites, via open data voor ontwikkelaars, en via de grote websites zoals Europeana en Wikipedia. Deze technische infrastructuur sluit aan bij de nationale strategie voor digitaal erfgoed die begin maart is gepresenteerd door Netwerk Digitaal Erfgoed in opdracht van het Ministerie van OCW.

Kortom, met deze aanpak doet Tresoar er alles aan het Fries cultureel erfgoed open en duurzaam te ontsluiten volgens de internationale standaarden en via de infrastructuren. Het Fries cultureel erfgoed gaat een prachtige tijd tegemoet, tot 2018 en verder.

Sportieve Griekse goden vinden Facebook NKV leuk!

Klik of tik op de afbeelding voor een vergroting

Ooit eens afgevraagd hoe het wedstrijdverloop van een van de Olympische sporten zou zijn als de inwoners van de Griekse mythologie mee zouden doen aan de verschillende sportdisciplines? De tekenaar van bovenstaande cartoon wel. En begrijpelijk, als mens red je het niet tegen de goden en de mythische figuren ...

Deze prachtige prent kwam ik tegen op de Facebookpagina van het Nederlands Klassiek Verbond (NKV). Het NKV is een vereniging voor iedereen die geïnteresseerd is in de klassieke oudheid. Het NKV organiseert reizen, lezingen, eendaagse congressen, vertaalwedstrijden, en ga maar door. Het reikt de NKV Prijs uit, het heeft een uitgebreide eigen website, twittert, en geeft het kleuren magazijn Hermeneus uit. En het leuke van dit alles: kennis van Grieks en Latijn is niet nodig.

Maar dat is nog lang niet alles wat het NKV doet. Want het NKV heeft sinds enige tijd een eigen Facebookpagina. En op deze Facebookpagina deelt het NKV allerlei nieuwtjes, weetjes, informatie over tentoonstellingen, evenementen van het NKV zelf, grappige of serieuze links, of aankondigingen van congressen. En dus ook de bovenstaande cartoon.

Wil je ook zo divers nieuws over de oudheid ontvangen? Wordt vriend van het NKV op Facebook. En volg meteen het NKV via Twitter. Lid worden kan natuurlijk ook. En mocht je nu denken, dit blogbericht begint verdacht veel te lijken op een reclamebericht voor het NKV, dan klopt dat helemaal.

Soms mag dat ook wel.

Het Colosseum, maar dan van LEGO

Hoeveel blokjes passen er in het Colosseum? Als je het Colosseum nabouwt met LEGOstenen, zijn dat er 200.000. Want dat is precies het aantal LEGOstenen dat Ryan McNaught nodig had voor zijn LEGOmodel van het Colosseum.

In het Nicholson Museum in Sydney staat de maquette van het Colosseum die helemaal is gebouwd van LEGOblokjes. Het Colosseum is ontworpen in de schaal van de minifiguur, dus LEGO's eigen minifiguur Romeinse soldaat voelt zich er geheel op zijn gemak. Het model laat het Colosseum op twee manieren zien: een deel toont het Colosseum vlak na de opening (rond 80 n. Chr.) en een deel de huidige staat van het monument, inclusief toeristen die met (verklede) Romeinen op de foto gaan en een ijscowagentje.

Bekijk de uitgebreide fotoreportage.

Meer weten?
- Romeinen in miniformaat
- Muze op Maandag: met Martialis naar het Colosseum

(met dank aan: Oudheid. Sectie Oude Geschiedenis UU)

Muze op Maandag: antieke medailles

Een rijkelijk versierd exemplaar van een amfoor rond 520 v. Chr.
Bron: Wikipedia

Nederland heeft alsnog een gouden medaille (of eigenlijk, een beeldje) toegewezen gekregen bij de roeiwedstrijd van de Olympische Spelen van 1900 in Parijs. Bij de Olympische Spelen in de oudheid deelde men ook prijzen uit, maar dat waren geen medailles. Wat dan wel? Muze op Maandag gaat op prijzenjacht.

In de oudheid waren er meer sportwedstrijden dan de Olympische Spelen alleen. De Olympische Spelen waren wel de belangrijkste spelen. Er werd onderscheid gemaakt tussen prijsspelen en kransspelen. Bij de prijsspelen stonden (soms wel aanzienlijke) geldbedragen op het spel. Bovendien kon een atleet startgeld vragen. Bij kransspelen lag dat anders. Daar werden geen materiële prijzen uitgereikt.

Dit betekent niet dat een overwinning in een van de kransspelen een sporter niets opleverde. De prestige na het behalen van een overwinning op een van de kransspelen was groot voor de sporter. Zo kon de geboortestad van de sporter de sporter belonen met pensioenvergoedingen, hij kon in zijn eigen stad voor de rest van zijn leven een gratis maaltijd bij het gemeentehuis nuttigen of andere privileges genieten. En een overwinning verhoogde natuurlijk zijn marktwaarde op een van de prijsspelen ...

De Olympische Spelen in de oudheid golden als kransspelen. Waar andere kransspelen of heilige spelen in de loop der jaren wel concessies moesten doen en alsnog de beroepsatleten gingen betalen, bleef Olympia een van de weinige spelen met een zo grote naam dat hier betaling niet aan de orde was. Maar als de atleten geen geld wonnen bij de Olympische Spelen en geen medaille behaalden, wat kregen zij dan wel bij een overwinning? Eeuwige roem. En in het geval van Olympia, was dat een heel grote prijs.

Maar er was meer. Kransspelen hadden eigen prijzen. Winnaars bij de Olympische Spelen ontvingen een krans van takken van de heilige olijfboom die op het tempelterrein groeide. Een winnaar bij de Panatheneïsche Spelen won een amfoor (een bewaarkruik met twee oren) vol met olijfolie. En mocht deze laatste prijs je bekend voorkomen, dan kan dat kloppen: want daar vindt onze beker met de grote oren, en al die andere bekers, zijn oorsprong.

Meer weten?
- het medailleklassement van de klassieke Olympische Spelen

Muze op Maandag: veilig terugkeren naar huis

Odysseus en Penelope
(Johann Heinrich Wilhelm Tischbein (1751 - 1829))

Gisterochtend landde de Nederlandse astronaut André Kuipers in de Sojoezcapsule in de steppe van Kazachstan. Hij keerde hiermee terug naar huis na een verblijf van 193 dagen in het International Space Station. De bekendste terugkeer uit de klassieke literatuur is die van de Griekse held Odysseus. Muze op Maandag wacht hem op.

De terugkeer van Odysseus is het onderwerp van het epos Odyssee. De Odyssee is een van de twee epen van de Griekse dichter Homerus; de andere is de Ilias over de Trojaanse Oorlog. De heldendichten komen uit de achtste eeuw v. Chr. maar (elementen uit het) verhaal gaan veel verder terug dan die achtste eeuw.

In de Odyssee wordt de terugkeer van de Griekse held Odysseus beschreven. Na tien jaar oorlog voeren op de vlakte voor Troje aan de zijde van de Grieken keert Odysseus terug naar huis. En dat huis ligt in Ithaka. Maar zo gemakkelijk gaat dat niet; Odysseus en zijn kameraden beleven allerlei avonturen en het zou nog eens tien jaar duren eer Odysseus voet op eigen bodem zet.

Op het thuisfront is in de twintig jaar van Odysseus' afwezigheid, het nodige gebeurd. Vrijers hebben zich het paleis van Odysseus toegeëigend en zij dingen naar de hand van Penelope, de echtgenote van Odysseus. Maar Penelope wil hier niks van weten. Als Odysseus te weten komt van de situatie thuis, verzint hij een list: hij vermomd zich als bedelaar en keert zo ongemerkt terug op Ithaka. Zijn hond, Argos, die was achtergebleven op Ithaka, herkent Odysseus:

Toen ze (dat is: Odysseus en Eumaios) zo stonden te praten, tilde een hond, die daar lag, zijn
kop op en spitste zijn oren. Het was Argos, dezelfde
hond die Odysseus vanaf de geboorte zelf getraind had,
maar waar hij niets aan gehad had, omdat hij weg moest naar Troje.
Er was een tijd dat Argos op jacht ging met jeugdige jagers,
altijd achter de herten en hazen en berggeiten aan, maar
nu bleef hij buiten de poort, zijn baas was immers niet thuis en
hij lag totaal verwaarloosd op een van de grote hopen
mest van koeien en muildieren
[...]
                                                         Daar lag
Argos overdekt met bijtende hondevlooien.
Ondanks alles wist hij dat zijn baas er was, hij
kwispelde met zijn staart, hij legde zijn oren plat, maar
had geen kracht meer om naar Odysseus toe te kruipen.
Die keek vlug opzij en veegde langs zijn ogen -
iets dat Eumaios niet merkte - en begon haastig te vragen:
'Kijk Eumaios, wat een prachtige hond op die mesthoop!'
[...]
Maar het noodlot van de zwarte dood trof Argos,
toen hij Odysseus in het twintigste jaar weer gezien had.

Uiteindelijk herenigt Odysseus zich na een strijd tegen de vrijers met zijn echtgenote Penelope.

(Homerus, Odyssee, 17, 290 - 327; vertaling: Imme Dros)