Muze op, eh, dinsdag: antiek asiel

Resten van de tempel van Poseidon op Kaap Sounion; foto: Ava Babili
Bron: http://www.flickr.com/photos/ava_babili/2417489973

Nederland is deze dagen in de ban van een asielaanvraag. Muze op dinsdag (de Muze van Maandag was gisteren verhinderd) gaat op zoek naar de herkomst van het woord 'asiel'.

Het woord asiel komt via het Frans en het Latijn van het Klassiek-Griekse asulos. Asulos is een samenstelling van het voorvoegsel a- ('niet') en het werkwoord sulaoo ('wegnemen', 'roven', 'wegvoeren van'). Zo kom je op de betekenis van asulos als 'niet te beroven' en daarmee 'onschendbaar', 'vrij van'.

Heiligdommen in de Griekse oudheid boden je een asulon ('vrijplaats'). De godheid van een heiligdom beschermde een ieder die zijn toevlucht zocht tot dat heiligdom. Dat konden zijn slaven, maar ook vreemdelingen of misdadigers. Nam je deze goddelijke bescherming niet in acht, dan haalde je de woede van de godheid op je hals of op die van je familie of je volk. Dus je keek wel uit. Behalve heiligdommen kunnen ook (stad)staten een vrijplaats zijn. Zo weten we dat de stad Megara asiel aanbood aan weggelopen slaven uit Athene en zelfs slaven aanmoedigde dit gedrag te volgen.

Daarnaast is er nog het begrip asulia ('onschendbaarheid' van mens en plaats). Dit begrip is breder dan de context van ons moderne begrip asiel. Het wordt toegepast in de zin van de bovengenoemde vrijplaats, maar ook op de onschendbaarheid in een sportwedstrijd. Van het vroege Rome wordt gezegd dat het zich openstelde als asylum ('vrijplaats', 'asiel'). En via dit Latijnse asylum komen we met een tussenstop in het Franse asile bij asiel.

Meer weten?
- handig boek over de herkomst van Nederlandse woorden uit de Griekse cultuur
- meer etymologie vind je in de etymologiebank