Muze op Maandag: Caligula aan zee

Foto: Louvre Museum
Bron: Wikimedia Commons

Dit bericht over de diefstal van een keizersbeeld van Caligula wees mij op de Romeinse keizer Caligula (12 - 41 n. Chr). Want niet onaardig om te weten is dat Caligula ook een bezoek heeft gebracht aan Nederland. Aan Katwijk aan Zee om precies te zijn. In Muze op Maandag aandacht voor Caligula.

Caligula was keizer van 37 tot 41. Zijn echte naam was Gaius Caesar Augustus Germanicus. Caligula droeg tijdens de militaire campagnes van zijn vader, de Romeinse generaal Germanicus, soldatenlaarzen waardoor de soldaten hem al snel Caligula (soldatenlaarsje) noemden. Volgens de overlevering ontstaat het beeld van Caligula als een maniakale keizer. Echter, we beschikken alleen over bronnenmateriaal dat Caligula in kwaad daglicht stelt.

Caligula, de keizer van de rariteiten. Vooruit dan, enkele van die rariteiten op een rij: Caligula wilde zijn paard tot consul noemen, Caligula doet zich voor als god. En dan deze: Caligula gaat de strijd aan met de god van de zeeën, Neptunus himself. En nu komen we dicht bij huis: hoogstwaarschijnlijk heeft deze strijd zich afgespeeld bij Katwijk aan Zee.

In de lente van 40 onderneemt Caligula een expeditie tegen de Germanen in navolging van zijn voorouders. In het najaar van datzelfde jaar 'stelde hij het leger op de oever van de oceaan in slagorde op, alsof hij de oorlog tot een definitief einde wilde brengen [...] Plotseling gaf hij bevel schelpen te verzamelen, die hij "krijgsbuit van de Oceaan, verschuldigd aan Rome" noemde, en daarmee hun helmen en zakken te vullen. Als gedenkteken voor deze overwinning bouwde hij een zeer hoge toren' (Suetonius).

Volgens de bron Suetonius gaat het om een schertsvertoning. Maar het zou ook heel goed een militaire oefening geweest kunnen zijn die tot slachtoffer van de overlevering rond Caligula is verworden. Er zijn archeologische bewijzen voor de aanleg van een basis bij het Zuid-Hollandse Valkenburg en er zijn wijntonnen uit Caligula's privéwijngaard gevonden. En tot in de zestiende eeuw gold voor Katwijkse vissers een ruïne als 'de toren van Kalla'.

Meer weten?
- fragment in vertaling: Suetonius, De vita Caesarum, Caligula 46; vertaling D den Hengst
- de geschiedschrijver Cassius Dio over Caligula
- al vaak genoemd in mijn blog: goede literatuur over Nederland in de Romeinse oudheid