Muze op Maandag: grappig, die oudheid!

Foto: jmtosses
Bron: http://www.flickr.com/photos/jmt/3006588704

Afgelopen vrijdag was het 'grapjesdag' ofwel 1 april. Hadden ze in de oudheid ook humor?

Ja! En veel ook. Humor zat op veel plaatsen: in het genre de Griekse komedie (oude en nieuwe komedie), de Romeinse komedie, de Romeinse satire, epigrammen, op graffitti (onder andere de wandgraffiti in Pompeii), in de antieke roman (Apuleius!), en ik zal vast een boel overgeslagen hebben. En natuurlijk in moppenboeken uit de oudheid. Waren die er ook dan? Jazeker.

Er is een verzameling van 265 moppen die overgeleverd is onder de naam Philogelos (De Lachvriend). De moppen worden volgens een middeleeuws manuscript toegeschreven aan 'Hierocles en Philagrios', maar verder is bijna niets bekend over dit duo. Het boekje is geschreven in het Grieks en wordt gedateerd op vierde of zelfs vijfde eeuw n. Chr., hoewel de moppen in het boekje al veel ouder zijn. De moppen spelen zich af in een Grieks-Romeinse context. De bundel is naar 'types' ingedeeld zoals de sukkel of de lafaard. Verschillende moppen komen we ook elders in de klassieke literatuur tegen in andere versies.

Hoewel er dus genoeg te lachen viel in de oudheid, is er wel een 'maar': wij snappen de grappen lang niet even goed. Zo heel verwonderlijk is dat niet: humor is natuurlijk voor een groot deel tijdgebonden en cultureel gebonden. Ook waren de moppen er veel meer op gericht om gehoord te worden dan om te gelezen te worden.

Tot slot, een voorbeeld:

Een man met een stinkende adem keek voortdurend naar de hemel en bleef maar bidden. Waarop Zeus zich naar voren boog en zei: 'Er zijn beneden ook goden.

(De grapjas; vertaling: P de Rynck)