Muze op Maandag: met Latijn het nieuwe jaar in

Cicero

Elk jaar, als de klok net twaalf heeft geslagen, zie je ze over je televisiescherm heen rollen: de beste wensen voor het nieuwe jaar in zo'n beetje alle talen van de wereld. Eén taal ben ik nog niet tegengekomen: het Latijn. En daarom deze keer: de nieuwjaarswensen in goed (potjes)latijn.

Het was in mijn eerste jaar van mijn studie, ik vermoed zo het laatste college voor de kerstvakantie, dat mijn docent Latijn hiermee aankwam. Ik herinner mij dat ik een ieder die ik dat jaar een kerstkaart heb verstuurd, iets als dit heb toegewenst: bonus felix, faustusque annus sit. Ofwel: moge het een goed, gelukkig en voorspoedig jaar zijn. 

Later vernam ik de oorsprong van dit stukje Latijn. Het gaat om een bewerking van een vaste wensformulering. De Romeinen gebruikten veel afkortingen voor standaardformuleringen, zoals in inscripties (H.F.C.: heres faciendum curavit - de erfgenaam heeft ervoor gezorgd dat (de grafsteen) opgericht werd) of in brieven, (S.V.B.E.E.V.: si vales, bene est; ego valeo - als je het goed maakt, is het wel; ik maak het ook goed). En zo is er ook deze formulering: Q.B.F.F.Q.S.: quod bonum, felix, fautumque sit - wat goed, gelukkig en voorspoedig moge zijn.

In de brontekst voor deze uitdrukking is de wens net even iets anders. De uitdrukking komen we tegen bij Cicero (De Divinatio (Over de voorspellingskunst), 1, 45, 102). Cicero schrijft in deze passage dat men in het verleden gewoon was aan het begin van een nieuwe onderneming deze wens uit te spreken: quod bonum, faustum, felix fortunatumque esset - moge de zaak goed, gunstig, gelukkig, en gezegend zijn. 

Dus, als je buiten staat, op nieuwjaarsdag even na twaalf uur, wens je buren eens: bonus, felix, fautusque annus sit. En wacht de reactie af ...

Meer weten? 

- een overzicht van Latijnse afkortingen en uitdrukkingen
- de Latijnse tekst van Cicero, De Divinatione

- de vertaling van Cicero, De Divinatione