Muze op Maandag: Kerstmis met Vergilius

Kerstmis staat voor de deur. Het feest van het nieuwe licht en de geboorte van Jezus van Nazareth. De oudheid speelt een prominente rol in het Kerstfeest. Was het niet vanwege de census van keizer Augustus waardoor Jozef en Maria op weg gingen en Maria uiteindelijk beviel in de stal bij Bethlehem?

Foto: Tresoar

Dan Vergilius. Publius Vergilius Maro (70 - 19 v. Chr.) wordt gezien als DE grote dichter van de Latijnse literatuur. Zijn bekendste werk is de Aeneïs over de terugtocht van Aeneas uit het brandende Troje en de stichting van het (uiteindelijk) Romeinse Rijk. Vergilius debuteerde met de Eclogae (ook Bucolica genoemd), dat tien Herderszangen bevat, geschreven tussen 42 en 39 v. Chr. De bekendste hieruit is de Vierde Ecloga.

Ecloga 4 beschrijft de geboorte van het Kind. Zijn geboorte geldt als signaal voor het aanbreken van een nieuwe Gouden Tijdperk voor de wereld.

Wie heeft Vergilius bedoeld met dit Kind? Vergilius zelf laat het in het midden. Sinds de commentaren van Servius, de beroemde Vergilius commentator uit de oudheid, is er sprake van een (verwacht?) kind van Gaius Asinius Pollio (76 v. Chr. - 4 n. Chr.). Pollio was consul in 40 v. Chr. en heeft veel voor Vergilius betekend. Hij heeft ook gezorgd voor een tijdelijke verzoening (Vrede van Brundisium) in de burgeroorlog tussen Octavianus (de latere keizer Augustus) en zijn kemphaan Marcus Antonius door een huwelijk te arrangeren tussen Marcus Antonius en Octavia, de zus van Octavianus. Zou Vergilius soms hun toekomstige kind hebben bedoeld?

Maar andere interpretaties zijn ook mogelijk, waarvan de Christelijke wel de beroemdste is: de verwachte geboorte van een kind uit een maagd, zoals we die lezen in profetische teksten uit het Oude Testament. Waarbij later ook de parallel werd getrokken naar de geboorte van Jezus van Nazareth, ondanks de chronologische moeilijkheden. Vanaf de vroege Middeleeuwen tot aan de achttiende eeuw was dit het Kind dat Vergilius bedoelde. De mysterieuze sfeer van de Ecloga heeft zeker bijgedragen aan deze Middeleeuwse invulling.

Hoewel we nu niet meer uitgaan van de Christelijke interpretatie, is het toch ook deze interpretatie die steeds weer genoemd wordt als de Vierde Ecloga ter sprake komt. De interpretatie is te mooi om aan voorbij te gaan in deze dagen.

(Wil je Ecloga 4 zelf nalezen? Ik trof deze vertaling met inleiding)