Muze op Maandag: Ziek? Bezoek eens een heiligdom

Foto: DerHexer
Bron: Wikimedia Commons

Europa is al een aantal weken in de ban van ziekte en gezondheid. Het teken van de geneeskunde is de esculaap, de slang die zich om een staf kronkelt. Maar waar komt dit teken vandaan? Muze op Maandag zoekt het uit.

Het woord esculaap is ontleend aan Asclepius of Aesculapius (Latijn) en Asklepios (Grieks), de god voor de geneeskunst. Asclepius komt al voor bij Homerus, als een held, een geneesheer. In de tijden erna wordt Asclepius een genealogie gegeven die hem laat afstammen als zoon van de god Apollo en Coronis. Apollo stuurt Asclepius naar de centaur Chiron die hem opvoedde en onderwees in de geneeskunst. Aclepius genas niet alleen de mensen van de ziekten maar kon hen zelfs uit de dood terugroepen. Dit tot afgunst van oppergod Zeus die hem doodde met zijn bliksem.

Vanaf de zesde eeuw v. Chr. duiken er heiligdommen van Asclepius op waar zieken genezing zochten. Het beroemdste Asclepiusheiligdom staat in Epidaurus (rond 500 v. Chr.). Vanaf 420 v. Chr. komt de Asclepiuscultus ook in Athene en in 293 v. Chr. wordt Asclepius naar Rome gebracht. In de vierde eeuw v. Chr. kent de Asclepiuscultus zijn hoogtepunt. De Asclepiusheiligdommen groeiden uit tot ontmoetingsplaatsen voor plaatselijke intellectuelen en filosofenscholen. In Epidarus werden in 400 v. Chr. Asclepiusfeesten gehouden met atletiekwedstrijden, paardenraces, muziek en dichtkunst.

Een dergelijk heiligdom is gerust te vergelijken met een ziekenhuis. Zieken kwamen er aan in de hoop hun genezing te vinden. Werden zij genezen, dan gaven zij soms een wijgeschenk aan de god, meestal in de vorm van het lichaamsdeel dat genezen werd; dat kon zijn een oor, een oog, een neus, een been of noem maar op. De genezing voltrok zich meestal via een droom waarin de god de genezing voorschreef. Vaak werd de droom gevolgd door een medische behandeling in het heiligdom. De ene genezing was nog wonderbaarlijker dan de andere.

De god Asclepius wordt afgebeeld als een gebaarde man, vriendelijk, met staf en slang, waarbij de slang zich veelal wikkelt om de staf. De slang is nauw verbonden met de aarde. In de oudheid kende men de aarde genezende krachten toe, die op de slang zijn overgegaan.