Muze op Maandag: een liefdesgeschiedenis

Foto: papalars
Bron: http://www.flickr.com/photos/papalars/3164478326

Valentijnsdag. Uit de oudheid kennen we veel gedichten die betrekking hebben op de liefde, bereikbare of onbereikbare. Maar naast al deze gedichten hebben we ook liefdesproza uit de oudheid. In Muze op Maandag een voorbeeld.

Van de hand van de Griekse auteur Chariton (eerste eeuw n. Chr.?) is de roman Chaireas en Kallirhoë. Het plot in het kort: uit jaloezie geeft Chaireas zijn geliefde, de zeer schone Kallirhoë, een trap waarna zij levensloos neervalt. Grafrovers vinden Kallirhoë in haar graf en nemen haar mee. Zo beleeft zij allerlei avonturen terwijl Chaireas op zoek gaat naar zijn geliefde.

Als je het plot leest, zou je zeggen dat je in een boeketreeks terecht bent gekomen. Maar wel een boeketreeks met veel literaire toespelingen. De roman moet populariteit hebben genoten in de Griekse en Romeinse bovenklasse die even wilde ontsnappen uit de dagelijkse realiteit.

Het verhaal is een liefdesgeschiedenis in acht boeken tegen een historische achtergrond. Deze achtergrond is de elite van Syracuse in de vijfde eeuw v. Chr. Zowel Kallirhoë als Chareas zijn te herleiden tot historische figuren die fictieve avonturen beleven. Chariton veroorlooft zich wel de vrijheid deze achtergrond aan te passen aan zijn personages, in plaats van andersom.

Chaireas en Kallirhoë wordt wel gezien als de eerste Europese roman. Het genre roman was in de oudheid niet zo bekend en duidelijk te benoemen als nu. Proza werd in de oudheid gezien als het middel voor feitelijke geschiedschrijving, niet voor het vertellen van fictie. En nu vertelt Chariton zijn fictie in dit 'serieuze' proza. Dit deden de eerste romanschrijvers opzettelijk: zo legitimeren zij hun nieuwe genre en geven het extra gewicht mee.

Tot slot een fragment:

Er was een volksfeest ter ere van Afrodite en bijna alle vrouwen gingen naar haar tempel. Kallirhoë was nog nooit buitenshuis geweest, maar omdat haar vader haar had opgedragen de godin eer te bewijzen, ging zij onder leiding van haar moeder onderweg. Precies op dat moment liep Chaireas van de sportschool naar huis, schitterend als een ster; want op zijn stralende gezicht glom een blos van het worstelen, als goud op zilver. Het toeval wilde nu dat ze op een nogal nauwe straathoek tegen elkaar botsten - de god had het zo beraamd dat ze elkaar wel moesten zien. En dus sprong er onmiddelijk een vonk over. Schoonheid ging hand in hand met hoge afkomst...

(Chariton, Chaereas en Kallirhoë. Een liefde, 1.1; vertaling: E. van Opstall)