donderdag 10 februari 2011

Incunabel syndroom

Incunabel van de eerste uitgave van Homerus uit 1488,
met uitsparing voor een initiaal (collectie en foto Tresoar)
Het wat syndroom? Het incunabel syndroom? Nog nooit van gehoord? Dat kan heel goed.

Dat andere syndroom is wel bekend: het horseless carriage syndrome. Toen de eerste wagens geen paardenkrachten voor zich hadden maar in zich, leken deze wagens op niets anders dan een paard met wagen, maar dan zonder paard. Nieuwe technologie wordt nog gezien in de oude vormen, waarna zij pas later een nieuwe vorm krijgt.

Als dit syndroom in het laatste jaar op één nieuw medium van toepassing kan zijn, dan is het wel op het e-boek. E-readers geven de tekst weer alsof je een pboek aan het lezen bent. Apps voor een smartphone of tablet laten bladzijdes omslaan met een schuifbeweging van je vinger. Dat alles om zo dicht mogelijk bij de beleving van het lezen van een boek te blijven. En de makers van die readers en die apps presenteren hun producten ook trots op die manier. Het horseless carriage syndrome ten voeten uit. Je kunt je afvragen of dit gedrag van uitgevers, productontwikkelaars en app-makers de ontwikkeling van het digitale boek en het benutten van de mogelijkheden ervan hierdoor niet juist afremmen ...

In de boekenwereld hebben we al keer eerder een duidelijk horseless carriage syndrome mogen meemaken. En dat was met de incunabelen. De eerste boeken die gedrukt werden met losse loden letters in de periode van 1450 tot 1501, noemen we incunabelen. En deze incunabelen werden nog zoveel mogelijk vormgegeven als een handschrift van de eeuwen vóór de uitvinding van de boekdrukkunst. Met initialen en versieringen die na het drukproces nog met de hand werden aangebracht. De boekenwereld anno 1450 leed al aan haar eigen syndroom. Genezing volgde snel, want al die gedrukte boeken waren natuurlijk nooit door de miniaturisten en rubricatoren te versieren.

Zou het daarom niet veel toepasselijker zijn dat als we het hebben over het horseless carriage syndrome bij de e-boeken, we spreken van een incunabel syndroom?

Meer weten?
- een interessant artikel over het horseless carriage syndrome in het boekenvak
- een online encyclopedie over de geschiedenis van het boek en de rol van de oudheid hierin

2 reacties:

Otto zei

Een mooi stukje Hans. Ken je wat het 'horseless carriage syndrome' betreft de cartoon van rond de eeuwwisseling, die van de 19de naar de 20ste eeuw wel te verstaan, met daarop een automobiel met een kar erachter, en op die kar een paard? Want als de motorische paardenkrachten het zouden laten afweten, en dat gebeurde in die begintijd nogal eens, dan kon de betrouwbare viervoeter er weer voor worden gespannen. Ook dat aspect speelt een beetje mee met de introductie van e-books. Zit je ergens op een camping zonder stroom je e-book te lezen, terwijl je accu of batterijen leeg zijn, ja dan rest niets anders dan het oude vertrouwde boek.

Hans zei

@ Otto
Dank je wel.
Nee, die cartoon kende ik niet. Dank voor de suggestie. Dat is waar: zonder stroom zijn wij er niet. Maar dan spreekt dit blogbericht van Mijns Inziens jou ook wel aan.